Binnen en buiten smelten samen
“Gebouwen moeten emotie uitlokken en een unieke kwaliteit uitstralen”, vindt BARCODE Architects. Daarom is het belangrijk om als architect grenzen te verleggen en technische mogelijkheden uitgebreid te verkennen. Alleen zo kunnen creatieve en energetische ambities waargemaakt worden. “Een gebouw moet goed aanvoelen, zowel voor bewoners als passanten. Alleen als expressie en functionaliteit hand in hand gaan, is dat realiseerbaar”, is de mening van medeoprichter Caro van de Venne.
De activiteiten van het Rotterdamse architectenbureau beperken zich niet tot high-end woon- en kantoorgebouwen en exclusieve villa’s, ook stedenbouwkundige masterplannen behoren tot hun expertise. Maar of het nu gaat om een woning, de stedelijke omgeving of om een pand van aanzienlijke omvang, de beleving staat centraal. “Het is zo mooi om hoogte te ervaren; wanneer je met je voeten tegen het glas staat, je het leven op straat meekrijgt en de diepte ervaart zonder onderbrekingen”, vertelt Van der Venne over de Rotterdamse woontorens Casanova en The Muse aan de Wijnhaven.
De gevel van Villa X, een ontwerp van BARCODE Architects, heeft een opvallende knik.
Visuele belemmeringen
“Het is geweldig om helemaal op te gaan in de omgeving, doordat het gezichtsveld niet wordt onderbroken en glas van het plafond tot de vloer reikt. Helaas is dat vaak niet mogelijk. Maar door goed te detailleren en de kozijnen in de vloer te laten verzinken, kun je wel een optimaal effect bereiken, zodat er geen visuele belemmeringen zijn.”
Is die stelling daarmee ook een pleidooi voor slanke kozijnen?
“Nee”, zegt ze stellig. “De keuze hangt altijd af van het project, gevelopeningen moeten het karakter van een gebouw ondersteunen. Een industrieel gebouw is robuuster en mag weerbarstiger zijn, al moet het ook dan een zekere elegantie uitstralen. Maar profielen hoeven niet altijd zo smal mogelijk te zijn. Op dit moment lijkt het een tendens te zijn om alles plat te maken. Terwijl als je door de stad loopt en oude gebouwen ziet, het juist zo fascinerend is om afwisseling en diepte te ervaren, robuust en elegant én om alle geledingen te zien."
Jammer dat de huidige tijd uitgaat van zo plat mogelijk. Liever zie ik expressie, gekoppeld aan functie.
"Dat toont de ambachtelijkheid, maar ook dat alle componenten een functie hebben. Daarom vind ik het persoonlijk jammer dat de huidige tijd uitgaat van zo plat mogelijk. Liever zie ik expressie, gekoppeld aan functie. Dat geeft gebouwen een extra dimensie.”
Karakter toevoegen
Karakter toevoegen op de ‘tekentafel’ zonder je te verliezen in details is een uitdaging. Van de Venne bekent eerlijk dat ook zij zich soms vergist in de afmetingen. “Ondanks alle hulpmiddelen zoals 3D-animaties, besef je soms pas op de bouw hoe groot een raampartij is. Ik was bij de Reynaers Campus in Duffel. Als je ziet wat voor afmetingen de ramen daar hebben, dan ben ik steeds weer onder de indruk. Bij ons probeer ik me dat dan ook voor te stellen, maar dimensies ervaar je pas in levende lijve.”
Toch stelt zij alles in het werk om verrassingen te voorkomen. Zo staan op de vloer van het kantoor de contouren van Villa X afgetekend. “Daardoor is direct duidelijk dat de knik in de gevel – die op de tekening beperkt lijkt – toch ruimte biedt voor een zitje. “Loop je met een bril op virtueel door een gebouw, dan komt het tot leven, maar pas als je het tastbaar maakt, ervaar je de werkelijke omvang.
Een ruit van drie bij drie meter is écht groot. Of een profiel dan drie of drieënhalve centimeter is, maakt eigenlijk niet zoveel uit. Het gekke is dat die halve centimeter op een computerscherm aanzienlijk lijkt. Dat komt omdat we eindeloos kunnen blijven inzoomen op details die in het grote geheel nauwelijks waarneembaar zijn. En dan komt er nog bij dat wij rekenen met millimeters, terwijl de aannemer toleranties van centimeters aanhoudt.”
De knik in de gevel lijkt in de tekening beperkt, maar biedt toch extra ruimte.
Gemak
De ontwerpen van BARCODE hebben een zeker gemak. Het is alsof je naar een topsporter kijkt die een dubbele salto maakt en je verbaasd bent dat je dat zelf niet kunt. Het lijkt eenvoudig, maar is allesbehalve ongecompliceerd. Neem de driehoekige toren Casanova die zal verrijzen aan Wijnhaven 65 in Rotterdam, maar ook Bartok in Arnhem waar het architectenbureau zocht naar een geometrische balans. En Eindhoven Start., de opdracht werd aan een ander gegund, maar de plannen die BARCODE toonde om het Eindhovense stationsgebied te transformeren, waren spectaculair.
Maar ook in Villa X – genomineerd voor de Reynaers Projectprijs 2017 – is de finesse van het architectenbureau duidelijk herkenbaar. “De grote raampartijen zijn aan de lange zijden zo gedetailleerd dat de kozijnlijsten onzichtbaar zijn. Het is helemaal glad, ook de voordeur valt weg in de gevellijn. Dat geeft een mooie spiegeling als je langs de gevel kijkt”, aldus Van de Venne.
Die strakke belijning brengt echter ook een uitdagingen mee. “In de zijgevels zijn horizontaal openende ramen geplaatst, die – behalve zorgen voor een prettige ventilatie – zelfs geopend de lijn van de gevel niet onderbreken. De vliesgevels aan de voor- en achterzijde staan symbool voor vlak, strak en transparant, maar om ze te kunnen openen moet je wel twee systemen met elkaar combineren. Dat ligt niet voor de hand en vraagt om een intensieve samenwerking tussen architect, gevelbouwer en leverancier. Daarnaast heeft de gevel een knik. Daar wilden we geen dubbele stijl; dat breekt de finesse van de gevouwen gevel.
Ook daarbij was het belangrijk om al in een vroeg stadium met een expert om tafel te zitten; iemand die het leuk vindt om mee te denken en uitgedaagd wil worden. Natuurlijk is het altijd een risico om iets nieuws te ontwikkelen, maar samen is het mogelijk. Sterker nog: we hebben elkaar nodig. Ontwerpen is een wisselwerking tussen bedenken, kijken, testen, opnieuw denken en maken. Als je dat samen kunt doen, bereik je het optimale. Het resultaat bij Villa X is een thuis dat bij de opdrachtgever past. De villa heeft een ingetogen luxe uitstraling en is met finesse gedetailleerd, maar het schreeuwt nergens.”
Ontwerpen is een wisselwerking tussen bedenken, kijken, testen, opnieuw denken en maken.
Colofon
Dit artikel verscheen eerder in het Reynaers-boek ''De verbindende kracht van aluminium'' (2018).
Tekst: Katja van Roosmalen, MKB Journalist
Fotografie: Jan Willem Schouten
