Rotterdam ontmoet New York
Een paar jaar geleden riep Lonely Planet de stad Rotterdam uit tot één van de 10 topsteden in de wereld. Rotterdam is ‘hip & happening en vertaalt haar vernieuwingsdrift in hypermoderne architectuur’ kopte de website. De Erasmusbrug, de Markthal, het futuristische station en De Rotterdam spreken tot de verbeelding. Maar er is zo veel meer te ontdekken in de havenstad die na de Tweede Wereldoorlog een blank canvas was.
Tijdens de wederopbouw toonden architecten als Hugh Maaskant zich vooruitstrevend en nog steeds waart die vernieuwende energie door de stad.
Dat zie je bijvoorbeeld in de wolkenkrabbers The Muse en Casanova op het Wijnhaveneiland, de transformatie van de Fenixloods op Katendracht en de nieuwe wijk Little C die nu in de Coolhaven wordt ontwikkeld.
The Muse en Casanova zijn nog in aanbouw.
Iconen uit de wederopbouw
Rotterdam is dé stad van de wederopbouwarchitectuur. Na de oorlog verrezen er tal van iconische gebouwen, die in een recent verleden soms verguisd werden maar inmiddels populaire iconen zijn. Uit de periode 1940-1960 zijn 26 gebouwen aangewezen als Rijksmonument, een unicum.
Met vijf Rijksmonumenten op zijn naam is Hugh (Huig) Maaskant de hofleverancier. Het Hilton hotel, de Euromast, de Citrusveiling, de Lijnbaanflats en het Groothandelsgebouw zijn allen door hem ontworpen. Bron van inspiratie voor Maaskant was de Amerikaanse architectuur. Voor het Groothandelsgebouw - destijds het grootste gebouw van Nederland - diende bijvoorbeeld The Merchandise Market in Chicago als voorbeeld.
Collectief opdrachtgeverschap is helemaal niet zo nieuw.
Uniek aan het complex is het verkeerssysteem met interne distributiestraten zodat op drie niveaus vrachtauto’s de bedrijven konden bevoorraden. Maar het verhaal over de totstandkoming is minstens zo bijzonder. We denken wel eens dat collectief opdrachtgeverschap in de bouw nieuw is, maar het Groothandelsgebouw was ook wat dat betreft zijn tijd ver vooruit. Het bedrijfsverzamelgebouw werd bekostigd door de gezamenlijke ondernemers.
Net na de eeuwwisseling was het een van de eerste gebouwen die gerenoveerd werd. Architectenbureau J. van Stigt maakte het revitalisatieplan om de nog onbenutte kwaliteiten van het gebouw te exploiteren. Het belangrijkste uitgangspunt was eenheid in het gebouw creëren met, waar mogelijk, herstel van oorspronkelijke elementen zodat het gebouw lichter en vrolijker zou ogen.
Gevelbouwer Hermeta verving 850 ramen. “De oude stalen stoeltjesprofielen zijn vervangen voor aluminium profielen die net als de originele raamlijsten in het beton werden verwerkt. Die slanke, thermisch onderbroken profielen, hebben wij in samenspraak met Reynaers ontwikkeld en stelden ons in staat om hogere isolatiewaarden te bereiken met behoud van de originele uitstraling van de gevel”, vertelt Peter van Rooden van Hermeta.
Ook de nieuwe aluminium ramen die Hermeta maakte, werden rechtstreeks in het beton verwerkt.
Little C
De profielen die Hermeta gebruikte voor het Groothandelsgebouw hebben inmiddels een opvolger gekregen: SlimLine 38. Deze worden door Hermeta toegepast in de nieuwe wijk Little C (Coolhaven), gesitueerd tussen het Erasmus MC en de Euromast. “Door de onderscheidende architectuur creëren we een wereld met het gevoel van The Village in New York, terwijl de raampartijen refereren aan het Meetpacking District”, zegt Jaakko van ’t Spijker van CULD Inbo. De stalen loopbruggen, balkons, trappen en hekwerk versterken dat gevoel. Net als de keuze voor oorspronkelijke materialen en grote raampartijen met robuuste raamlijsten. Samen zijn ze beeldbepalend en creëren ze het ultieme loftgevoel in Little C.
Wijnhaveneiland
Nabij het centrum, tussen de Markthal en de Maas ligt het Wijnhaveneiland. Dit gebied transformeert de komende jaren tot een levendig stadsdeel. Het masterplan is van KCAP en is geen ontwerp maar een variant op de Amerikaanse ‘zoning law’, een bestemmingsverordening die aangeeft hoe gebouwen in een gebied gebruikt kunnen worden. Bepaald is alleen dat de blokstructuur tot 20 meter hoogte gehandhaafd blijft. Daarboven is er ruimte voor hoogbouw en is the sky the limit.
Met The Muse en Casanova (hoogtes 75 en 115 meter) realiseert Barcode Architects letterlijk hoge architectonische ambities. Dirk Peters van Barcode vertelt: “De door Barcode ontworpen woontorens The Muse en Casanova hebben opvallende verschijningsvormen. De ontwerpen gaan op onorthodoxe wijze om met de klassieke relatie tussen toren- en plintvolume en creëren een spannende ruimtelijke enscenering. De hoogbouwvolumes lijken te balanceren in de lucht en generen een gedurfde eigentijdse architectuur die het imago van de stad versterkt. Tussen de twee torenvolumes ontstaat een grote opgetilde daktuin die zorgt voor een aangename vergroening in dit hoogstedelijke gebied.”
Het hoogbouwvolume van The Muse lijkt te balanceren in de lucht.
De markante materiaalkeuze versterkt de identiteit en creëert voor nieuwe bewoners en omwonenden een totaalbeleving die de ambities van het oorspronkelijke masterplan vertaalt. De ramen en schuifpuien die gevelbouwer Blitta maakt voor The Muse (ConceptSystem 77 met ConceptPatio 130) dragen daaraan bij. Terwijl voor de driekantige Casanova de keuze viel op ConceptSystem 86.
Fenixloods
Van een heel andere orde is de Fenixloods op Katendrecht. De loods waar de Food Factory huist en de Fenixloods II waren ooit één gebouw: loods San Francisco van de Holland Amerika Lijn. In hun DNA herbergen de gebouwen de Nederlandse geschiedenis. Van de opkomst van Rotterdam als wereldhavenstad – San Francisco was aan het begin van de 20e eeuw de grootste havenopslagloods ter wereld – tot de robuuste veerkracht van het de havenstad.
De constructie overleefde zelfs de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een grote brand in 1947 verwoestte echter het middendeel, waardoor er nu twee gebouwen zijn. Na decennialang benut te zijn voor havenopslag krijgt de Fenixloods II nu een nieuwe invulling.
Op de voormalige bedrijfsvloeren is ruimte gereserveerd voor ander andere restaurants, een theater en de circusschool. Daarboven creëerde Mei Architecten – het architectenbureau dat de Mc Donalds op de Coolsingel op de wereldkaart zette - nieuwbouw lofts.
Fenixloods staat op schiereiland Katendrecht, dat zich in de afgelopen jaren ontwikkelde tot een van de hipste plekken van Rotterdam.
“De nieuwbouw en het oorspronkelijke gebouw gaan elkaar versterken”, aldus Robert Winkel, architect en directeur van Mei Architecten. Daarbij was vooral van belang dat het oude gebouw haar robuuste charme behield. Met de stalen kozijnen van Forster zijn de oude geveldelen gereconstrueerd. In de lofts die een spectaculair uitzicht bieden over de stad, haven en omgeving, koos de architect - met SlimLine 38 en ConceptSystem 77 voor ramen en deuren en ConceptPatio 155 voor de schuifpuien - voor maximale transparantie en een onbelemmerd uitzicht op Rotterdam als nieuwe wereldstad.
