De Gruyterfabriek: Transformatie geeft nieuw elan
In ’s-Hertogenbosch pakt een groep enthousiaste bouwpartners de voormalige De Gruyterfabriek (DGF) aan. “Het is geen restauratie maar een transformatie”, legt de gedreven architect Jeroen van de Ven uit. “De gebouwen krijgen aan de buitenzijde een hernieuwd aanzien in de stijl waarin ze destijds gebouwd zijn. Van binnen moet het weer een bruisend centrum van activiteiten en creativiteit worden.” De aanpak is niet alledaags en gebeurt in fasen in samenspraak met de (zittende) huurders. De wachtlijst van bedrijven die graag ruimte willen betrekken, maakt duidelijk dat de strategie succesvol is.
Tussen 1936 en 1956 bouwt het kruideniersconcern De Gruyter haar bedrijvencomplex aan de Veemarktkade, vlak bij spoor- en waterwegen. De bouw vindt in verschillende fasen plaats en het complex bestaat uiteindelijk uit een kantoorgebouw, vier productiehallen en een magazijn. Medio jaren zeventig wordt het bedrijf door economische omstandigheden gedwongen de panden te verkopen aan de Bossche Investerings Maatschappij (BIM). Slopen van het fabriekscomplex blijkt (gelukkig) te duur, waarna men besluit het als een bedrijfsverzamelgebouw te exploiteren en te beheren. In de dertig jaar die hierop volgen, verloederen de gebouwen. Er ‘verschijnen’ onder andere kunststof kozijnen in de gevels en delen worden dichtgeschilderd of dichtgezet met volkern kunststof beplating en met metalen damwand profielbeplating. Het onderhoud raakt achterstallig en de installatietechniek in de gebouwen veroudert. Op het laatst is zelfs 95% van de verkavelde ruimten enkel en alleen in gebruik als opslag.
In 2007 krijgt BIM met Clemens Bolhaar een nieuwe directeur en de verloedering van het eens zo statige complex is hem een doorn in het oog. Hij wil het complex weer aantrekkelijk maken als vestigingsplaats voor bedrijven. De gebouwen lenen zich voor veel verschillende disciplines en het moet weer een mengelmoes van creativiteit worden. Bolhaar nodigt Jeroen van de Ven van Tarra Architectuur & Stedenbouw uit om gezamenlijk plannen te maken. Het uitgangspunt is om het karakter van het fabriekscomplex te behouden, maar het gebruik en de toegang te verbeteren en te vergroten. De gebouwen ademen de sfeer van functionaliteit en werklust en dat wil men terugbrengen.
Nieuwe creativiteit
Van de Ven: “Allereerst hebben we geïnventariseerd hoe de gebouwen in elkaar zitten. Wat is origineel en wat is bijgebouwd? Hoe zit het met de brandcompartimentering? En hoe zit het met de logistiek? Met name dit laatste is heel belangrijk voor de communicatie en samenwerking tussen de diverse bedrijven.” Er worden allerlei partijen met specifieke kennis van zaken mee aan tafel genood om mogelijkheden te bespreken. Reynaers wordt gevraagd om mee te denken over de aanpak van de kozijn in de gevels. De ideeën worden ook voorgelegd aan de zittende huurders en hoewel er na de realisatie een andere vierkante meterprijs als huur zal komen, zijn er relatief veel bedrijven die willen blijven. Deze creatieve, ambachts- en productiebedrijven hebben wel ieder hun specifieke vragen en wensen ten aanzien van al dan geen luxe, wel of geen databekabeling en dergelijke. Al snel blijkt dat er een hoop moet gebeuren, maar dat er ook een hoop kan gebeuren. Zeer zeker als men kan samenwerken met een groep bevlogen mensen en dat is bij De Gruyterfabriek beslist het geval. BIM poogt provinciale subsidie te krijgen en gaandeweg het uitwerken van het traject wordt het complex ook nog eens een gemeentelijk monument.
Aandachtspunten
“Uit de inventarisering is een raamwerk van aandachtspunten opgesteld”, gaat de architect verder. “De installatietechniek is sowieso aan vernieuwing toe en de logistiek moet verbeterd worden. De loopbruggen moeten de gebouwen opnieuw aan elkaar koppelen om het contact tussen de bedrijven te bevorderen. Daarnaast is er een herverkaveling van ruimten nodig, waarbij bedrijven met dezelfde noden en wensen geclusterd worden.” “De gebouwschillen vereisen een aanpak om ze weer meer openheid en transparantie te geven met voldoende lichtinval. Maar ook om het aanzien van de gebouwen weer enigszins authentiek te laten worden met slanke kozijnen.” Om die reden wordt er gekozen voor het ConceptSystem 24-SL systeem dat qua uitstraling het meest overeenkomt met de oorspronkelijke stalen kozijnen. De gebouwen krijgen eveneens een nieuwe hoofdingang en nieuwe entrees. “Verder is er behoefte aan een ontmoetingsruimte en een horecavoorziening”, vervolgt Van de Ven, “en zijn bouwkundige ingrepen noodzakelijk, met name in hal D (studioruimten). De infrastructuur willen we verbeteren met een nieuwe ontsluitingsweg, parkeergelegenheid en de aanleg van een wandelboulevard.”
Uitwerking
Men besluit het gehele plan in fasen op te splitsen en per fase aan te pakken en aan te besteden. Inmiddels is de uitvoering twee jaar bezig en verwacht men nog twee jaar nodig te hebben voor de algehele oplevering. Opvallend is, dat veel werkzaamheden zijn aangepakt, terwijl de bedrijven/huurders gewoon zijn blijven doorwerken. “De fabriek draait alweer”, aldus Van de Ven.
Gebruikte Reynaers Aluminium systemen
Geannuleerde systemen
- CS 24-SL
- CS 24-SL
Partners bij dit project
Fabricator
- Prokual
Fotograaf
- Wim Tholenaars
Andere belanghebbende
- BIM (Investors)
- Hurks van der Linden (General contractors)
